Một bãi khác thác cát trái phép ngay trên đất nông nghiệp

Bên bờ sông Lô thuộc huyện Phù Ninh

Đi dọc theo đôi bờ sông Lô thuộc các xã Bình Bộ, Hạ Giáp, An Đạo và Tử Đà (huyện Phù Ninh) hình ảnh chúng tôi bắt gặp là hàng trăm tàu hút cát thi nhau thọc vòi rồng "móc ruột” dòng sông và hàng trăm sà lan vận chuyển cát ngược xuôi, khiến dòng nước trở nên đục ngầu. Đứng bên thửa ruộng vừa mới bị sạt lở xuống sông, anh Nguyễn Văn Định, người dân xã Bình Bộ bức xúc: "Trước đây khu vực bãi bồi ven sông rất rộng và màu mỡ. Người dân canh tác rau màu đem lại năng suất cao, tuy nhiên mấy năm gần đây, tình trạng khai thác cát tràn lan khiến đất đai hai bên bờ sông sạt lở nghiêm trọng. Hàng chục ha đất canh tác bị trôi sông khiến thu nhập của người dân bị ảnh hưởng nặng nề. Riêng nhà tôi, bị sạt lở hơn 2 sào ruộng trồng màu, giờ thiếu đất canh tác nên cuộc sống gia đình giờ bấp bênh…”.

Cũng theo nhiều người dân, càng về đêm thì hoạt động khai thác cát sỏi trái phép càng diễn ra rầm rộ. Khi nguồn tài nguyên dưới lòng sông gần cạn kiệt, các chủ tàu còn vào bờ mua đất canh tác của người dân để làm bãi khai thác cát. Nhiều người dân vì hám lợi đã tự ý bán đất cho các chủ tàu để khai thác cát sỏi gây sạt lở bờ vở sông Lô, ảnh hưởng tới dòng chảy, tác động xấu đến môi trường. Theo thống kê của UBND xã Tử Đà, đã có khoảng 4000 m2 đất 5% do xã giao cho các hộ dân canh tác nhưng các hộ này đã bán cho các chủ tàu khai thác cát trái phép. Chính vì vậy, dọc bờ sông Lô thuộc xã Tử Đà có hàng chục bãi khai thác cát ngay trên đất bãi bồi tạo thành những ao sâu nham nhở, bờ sông sạt lở ăn sâu vào diện tích đất nông nghiệp. Ở các xã khác cũng xảy ra tình trạng tương tự, khiến hệ thống công tình thủy lợi ven sông, hệ thống đê điều bị sói lở.

Theo một chủ tàu khai thác cát tiết lộ, mỗi mét khối cát hiện bán với giá 200.000 đồng. Mỗi ngày mỗi tàu hút cát loại trung bình cũng thu lợi nhuận hàng chục triệu đồng, thậm chí tàu lớn có thể thu được cả trăm triệu đồng. Với nguồn lợi "khủng” như vậy, tuy nhiên mức xử phạt với hành vi vi phạm của các tàu khai thác cát rất thấp chỉ từ 2 -8 triệu đồng nên các doanh nghiệp lẫn các chủ tàu khai thác cát trái phép vẫn vui vẻ nộp phạt. Cũng vì thu được nguồn lợi khủng nên việc tranh giành lãnh địa khai thác cát trên sông Lô ngày càng gay gắt. Các "tập đoàn cát tặc” thuê cả xã hội đen để dằn mặt đối thủ. Theo đó, các cuộc hỗn chiến giữa các tàu hút cát thường xuyên xảy ra khiến khúc sông Lô chảy qua địa bàn trở nên mất an ninh trật tự.

Theo ông Hoàng Văn Lâm, Phó trưởng công an xã Bình Bộ cho biết, do thiếu phương tiện đi lại trên sông nên việc tiếp cận các tàu khai thác cát trái phép là rất khó khăn, mặt khác do không có thiết bị xác định mốc giới nên cũng khó khăn trong việc kiểm tra, xác định và lập biên bản. Còn lãnh đạo huyện Phù Ninh lý giải, sau khi phát hiện có tàu khai thác cát trái phép, huyện chỉ đạo các ngành liên quan của huyện xuống hiện trường để giải quyết. Tuy nhiên, thời gian xác minh rõ chỉ giới, tiếp cận thuyền khai thác cát sỏi trên thì cát tặc đã kịp thời di chuyển sang phía sông giáp danh của huyện Sông Lô (tỉnh Vĩnh Phúc) gây khó khăn trong công tác lập biên bản và xử lý các tàu này.

Về vấn đề này, theo Phòng khoáng sản, Sở TN&MT tỉnh Phú Thọ cho rằng, trên sông Lô thuộc địa bàn tỉnh Phú Thọ có 8 doanh nghiệp được cấp phép khai thác khoáng sản, đến nay chỉ gia hạn cho 6 doanh nghiệp khai thác đến cuối năm 2013, còn 2 doanh nghiệp đang kiến nghị rút giấy phép. Tuy nhiên, do đặc điểm là địa bàn giáp danh với nhiều tỉnh nên rất khó cho công tác quản lý.

Với những lý do chủ quan và khách quan như trên, không biết đến bao giờ tình trạng "cát tặc” bức tử sông Lô mới chấm dứt…?

Đức Sơn – Lâm Tuấn